MỞ ĐẦU
Tháng 11 năm 2006, Việt Nam chính thức trở thành thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Sự kiện này đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước, đồng thời đặt ra những thách thức to lớn cho nền kinh tế quốc dân. Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng, Việt Nam phải đối mặt với áp lực cạnh tranh khốc liệt không chỉ từ các quốc gia trong khu vực mà còn từ các nền kinh tế phát triển trên thế giới. Gia nhập “sân chơi chung” toàn cầu – nơi luật chơi là cạnh tranh công bằng – đòi hỏi các doanh nghiệp Việt Nam phải không ngừng nâng cao năng lực cạnh tranh để tồn tại và phát triển.
Một trong những yếu tố then chốt góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và quyết định thành công của doanh nghiệp trong môi trường kinh tế hiện đại chính là hệ thống thông tin kế toán. Thông tin kế toán phải đảm bảo tính trung thực, hợp lý và minh bạch, từ đó hỗ trợ hiệu quả cho người sử dụng thông tin – đặc biệt là các nhà quản lý, nhà đầu tư, cơ quan thuế – trong việc đưa ra các quyết định kinh tế đúng đắn và kịp thời.
Xuất phát từ yêu cầu đó, ngày 31/12/2001, Nhà nước Việt Nam đã ban hành bốn chuẩn mực kế toán đầu tiên, mở đầu cho quá trình xây dựng một hệ thống chuẩn mực kế toán phù hợp với thông lệ quốc tế. Quan điểm chủ đạo trong việc xây dựng hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam là có chọn lọc, kế thừa các tinh hoa của kế toán thế giới, đồng thời lấy Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IAS/IFRS) làm nền tảng. Quy trình soạn thảo các chuẩn mực ưu tiên các nội dung có tính trọng yếu và tính thanh khoản cao trên báo cáo tài chính – trong đó, chuẩn mực về doanh thu và thu nhập khác được ban hành ngay trong đợt đầu tiên.
So với các quy định trước đây, việc ban hành các chuẩn mực kế toán đã mang lại nhiều tiến bộ rõ rệt trong việc tổ chức và thực hiện công tác kế toán. Tuy nhiên, kể từ khi ban hành đến nay, hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam vẫn chưa được sửa đổi hay bổ sung, trong khi nền kinh tế và môi trường kinh doanh đã có nhiều biến chuyển đáng kể. Đặc biệt, các lĩnh vực có tính chất đặc thù như xây dựng và kinh doanh bất động sản đang bộc lộ nhiều bất cập trong quá trình vận dụng các chuẩn mực hiện hành – nhất là chuẩn mực về doanh thu, chuẩn mực về hợp đồng xây dựng, và chuẩn mực về bất động sản đầu tư.
Việc thiếu điều chỉnh, cập nhật kịp thời các chuẩn mực kế toán trong bối cảnh mới đã làm phát sinh những khó khăn trong thực tiễn áp dụng, ảnh hưởng đến tính minh bạch và hiệu quả của công tác kế toán. Do đó, việc nghiên cứu để đề xuất các định hướng sửa đổi, cũng như các giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu trong lĩnh vực xây dựng và kinh doanh bất động sản là một yêu cầu cấp bách, có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao chất lượng thông tin kế toán, phục vụ cho quá trình hội nhập và phát triển bền vững của doanh nghiệp.