MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Công tác lấy ý kiến sinh viên về hoạt động giảng dạy của giảng viên đã được thực hiện khá
sớm tại các trường đại học tiên tiến ở Châu Âu và Mỹ từ giữa thế kỷ 20. Một trong những động
cơ chính khiến các trường tiến hành lấy ý kiến phản hồi từ người học là nhằm thu nhận thông
tin ngược giúp giảng viên điều chỉnh, cải thiện hoạt động giảng dạy, tạo ra sự công bằng và
minh bạch trong quá trình dạy học, phù hợp theo mô hình dạy học tích cực, đa chiều mà nhiều
trường đại học trên thế giới hiện đang áp dụng, đồng thời tăng cường tính chủ động của sinh
viên trong quá trình học tập.
Việt Nam, sau khi tham gia vào tổ chức thương mại thế giới WTO, ngày càng quan tâm
nhiều đến vấn đề chất lượng giáo dục đại học, trong đó chủ đề lấy ý kiến sinh viên về hoạt động
giảng dạy của giảng viên luôn được đề cập đến trong các quy định, chính sách, chủ trương và
văn bản của Bộ Giáo dục và Đào tạo trong thời gian gần đây.
Ngày 01/11/2007, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) ban hành Bộ tiêu chuẩn kiểm định
chất lượng giáo dục trường đại học theo QĐ số 65/2007/QĐ-BGDĐT, yêu cầu các đơn vị tiến
hành lấy ý kiến sinh viên về hoạt động giảng dạy của giảng viên thể hiện qua nội dung các tiêu
chí 4.3 “ Nhà trường có kế hoạch và phương pháp đánh giá hợp lý các hoạt động giảng dạy của
giảng viên; chú trọng việc triển khai đổi mới phương pháp dạy và học, phương pháp đánh giá
kết quả học tập của người học theo hướng phát triển năng lực tự học, tự nghiên cứu và làm việc
theo nhóm” (Tiêu chuẩn 4), và tiêu chí 6.9 “Người học được tham gia đánh giá chất lượng
giảng dạy của giảng viên khi kết thúc môn học, được tham gia đánh giá chất lượng đào tạo của
trường đại học trước khi tốt nghiệp” (Tiêu chuẩn 6).
Tại Hội nghị toàn quốc về chất lượng giáo dục đại học ngày 05 tháng 01 năm 2008, Phó
Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Thiện Nhân đã phát biểu: “ Tất cả giảng
viên đại học đều phải có năng lực giảng dạy, nghiên cứu và phải được đánh giá qua sinh viên và
đồng nghiệp về trình độ chuyên môn, kĩ năng sư phạm, năng lực quản lí giáo dục”.[7] Ngày 20 tháng 02 năm 2008, Cục nhà giáo, Bộ GD & ĐT gửi công văn số 1276/BGDĐT –
NG yêu cầu các trường đại học, học viện tổ chức lấy ý kiến phản hồi từ người học về hoạt động
của giảng viên, trong công văn có hướng dẫn và nêu rõ mục đích, yêu cầu, nội dung, cách thức
tổ chức thực hiện công tác lấy ý kiến này tại các trường đại học [6].
Hưởng ứng chủ trương của Bộ GD & ĐT, đã có rất nhiều trường đại học Việt Nam đã và
đang tiến hành lấy ý kiến sinh viên về hoạt động giảng dạy của giảng viên, chương trình đào
tạo, công tác hỗ trợ sinh viên… Một số trường do tham gia đánh giá ngoài của Bộ GD & ĐT,
nên đã triển khai công tác này từ năm 2005 như Trường Đại học Bách Khoa Tp. Hồ Chí Minh,
Trường Đại học Thái Nguyên, Trường Đại học Sư phạm kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh, Trường Đại
học Sư phạm Tp. Hồ Chí Mình, Trường Đại học Cần Thơ…
Tại Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh (ĐHQG – HCM), một số đơn vị thành viên
bao gồm trường Đại học Bách Khoa Tp. Hồ Chí Minh (ĐHBK), Đại học Khoa học tự nhiên
(ĐHKHTN), Đại học Khoa học xã hội và nhân văn (ĐHKHXH&NV), Khoa Kinh tế đã tiến
hành lấy ý kiến sinh viên về chất lượng môn học và khóa học khi tham gia đề án trọng điểm cấp
ĐHQG –HCM: “Thí điểm đánh giá chất lượng giảng dạy bậc đại học” năm 2005 do Tiến sĩ
Nguyễn Đức Nghĩa và Tiến sĩ Vũ Thị Phương Anh đồng chủ nhiệm. Việc tham gia đề án trên
đã góp phần giúp các đơn vị làm quen với công tác tổ chức lấy ý kiến sinh viên về hoạt động
giảng dạy của giảng viên.
Tóm lại, công tác lấy ý kiến sinh viên về hoạt động giảng dạy của giảng viên là công tác
liên quan mật thiết đến quản lý giáo dục tại các trường đại học. Công tác này đã được nghiên
cứu và áp dụng trong thời gian dài tại các trường đại học trên thế giới nhưng lại khá mới mẻ đối
với giáo dục đại học Việt Nam. Cho đến nay, vì hầu như các đơn đã đồng tình với những ý
nghĩa tích cực mà công tác này mang lại như góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy của giảng
viên, tạo điều kiện cho sinh viên phát huy vai trò trung tâm trong trường đại học và đặc biệt là
giúp các nhà quản lý có thêm thông tin để quản lý tốt giảng viên của mình; nên gần như tất cả
các tổ chức giáo dục kể cả trường đại học công và đại học tư đều tiến hành lấy ý kiến sinh viên
về hoạt động giảng dạy của giảng viên. Đã có nhiều bài viết, báo cáo trình bày về việc thực hiện
lấy ý kiến sinh viên tại các trường đại học trong các hội nghị, hội thảo liên quan đến công tác
lấy ý kiến sinh viên. Tuy nhiên, tính đến giai đoạn hiện nay các nghiên cứu chuyên về lĩnh vực
quản lý công tác lấy ý kiến sinh viên về hoạt động giảng dạy của giảng viên chưa được thực
hiện nên chúng tôi chọn đề tài “Thực trạng quản lý công tác lấy ý kiến sinh viên về hoạt động
giảng dạy của giảng viên tại ĐHQG – HCM” để nghiên cứu nhằm góp phần giúp các nhà quản
lý tại các đơn vị trong và ngoài ĐHQG – HCM có thêm thông tin để cải tiến hoạt động quản lý
của mình tốt hơn.
2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm xác định thực trạng quản lý công tác lấy ý kiến sinh
viên về hoạt động giảng dạy của giảng viên tại ĐHQG – HCM. Trên cơ sở mô tả và phân tích
thực trạng, đề tài sẽ tìm ra những thuận lợi và khó khăn mà các đơn vị thường gặp trong quản lý
công tác lấy ý kiến sinh viên về hoạt động giảng dạy của giảng viên từ đó đề ra một số giải pháp
thích hợp giúp các đơn vị cải tiến hoạt động quản lý của mình.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
– Khách thể: công tác quản lý tại các trường thành viên ĐHQGTPHCM
– Đối tượng: thực trạng quản lý công tác lấy ý kiến sinh viên về hoạt động giảng dạy của giảng
viên tại ĐHQGTPHCM
4. Giả thuyết nghiên cứu
Công tác quản lý việc lấy ý kiến sinh viên về hoạt động giảng dạy của giảng viên tại các
trường thành viên ĐHQG – HCM có ưu điểm là được sự hưởng ứng nhiệt tình của các nhà quản
lý, giảng viên và sinh viên, tuy nhiên việc lên kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra giám sát và
sử dụng kết quả điều tra tại các đơn vị chưa được thực hiện đầy đủ và đồng bộ.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
– Tham khảo tài liệu trong và ngoài nước về lý thuyết quản lý, lịch sử và thực tiễn quản
lý công tác lấy ý kiến sinh viên về hoạt động giảng dạy của giảng viên để xây dựng cơ sở lý
luận cho đề tài.
– Tìm hiểu các văn bản liên quan đến chính sách, chủ trương lấy ý kiến sinh viên về hoạt
động giảng dạy của giảng viên của Bộ Giáo dục và Đào tạo, bao gồm:
 Bộ Tiêu chuẩn Kiểm định chất lượng giáo dục của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành theo
QĐ số 65/2007/QĐ-BGDĐT ngày 01/11/2007
 Công văn số 1276/BGDĐT – NG của Cục Nhà giáo, Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 20
tháng 02 năm 2008 về việc hướng dẫn tổ chức lấy ý kiến phản hồi người học về hoạt
động giảng dạy của giảng viên.
– Khảo sát thực trạng quản lý công tác lấy ý kiến sinh viên về hoạt động giảng dạy của
giảng viên tại các trường thành viên ĐHQG – HCM.
– Mô tả và phân tích kết quả khảo sát thực trạng.
– Tìm ra những thuận lợi và khó khăn đối với hoạt động quản lý công tác lấy ý kiến sinh
viên của các đơn vị.
– Đề xuất một số giải pháp cơ bản góp phần cải thiện công tác quản lý lấy ý kiến sinh
viên về hoạt động giảng dạy của giảng viên tại các đơn vị thành viên.
6. Phương pháp luận nghiên cứu
6.1 Cơ sở phương pháp luận: là một số quan điểm được vận dụng trong đề tài.
6.1.1. Quan điểm hệ thống – cấu trúc
Theo quan điểm hệ thống cấu trúc khi tiến hành nghiên cứu các hiện tượng giáo dục cần
dựa trên cơ sở phân tích toàn diện, xác định các yếu tố hợp thành và mối quan hệ giữa các yếu
tố của hệ thống để tìm ra quy luật phát triển của hiện tượng. Vận dụng quan điểm này vào phạm
vi đề tài, chúng tôi nhận thấy công tác quản lý việc lấy ý kiến sinh viên cần được xem như một
hệ thống với các yếu tố hợp thành như công tác kế hoạch hóa, công tác tổ chức, chỉ đạo thực
hiện, công tác kiểm tra đánh giá.
6.1.2. Quan điểm lịch sử
Đề tài sẽ áp dụng quan điểm lịch sử nhằm tìm hiểu, phát hiện sự phát triển của quá trình
quản lý công tác lấy kiến sinh viên về hoạt động giảng dạy của giảng viên trong một bối cảnh
và thời gian cụ thể nhằm tìm ra những quy luật chung cho quá trình thực hiện công tác quản lý
trên.
6.1.3. Quan điểm thực tiễn
Quan điểm này đòi hỏi người nghiên cứu bám sát những yêu cầu của thực tiễn. Do đó, khi
nghiên cứu chúng tôi cũng sẽ vận dụng quan điểm này nhằm phát hiện những mâu thuẫn, những
khó khăn trong thực tiễn để từ đó lựa chọn ra những vấn đề nổi cộm, cấp thiết của đề tài. Ngoài
ra, việc vận dụng quan điểm thực tiễn cũng góp phần giúp cho đề tài mang tính thực tế cao.
6.2. Phương pháp nghiên cứu
6.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết:
– Phân tích và tổng hợp lý thuyết: phân tích tài liệu để tìm hiểu những điểm cốt lõi của lý thuyết
về quản lý, lý thuyết thông tin, hoạt động giảng dạy của giảng viên và công tác thu thập ý kiến
sinh viên để đánh giá hoạt động giảng dạy của giảng viên.
– Phân loại và hệ thống hóa lý thuyết: Phương pháp này nhằm sắp xếp các lý thuyết có liên quan
đến đề tài theo hệ thống nhằm làm sáng tỏ cơ sở lý luận của đề tài.
6.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
6.2.2.1. Điều tra bằng bảng hỏi
Mục đích điều tra: thu thập số liệu chứng minh cho giả thuyết. Cụ thể là nhằm điều tra
thái độ của 3 đối tượng là cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên về công tác lấy ý kiến sinh
viên để đánh giá hoạt động giảng dạy của giảng viên và thực trạng tổ chức quản lý công tác lấy
ý kiến sinh viên tại các trường thành viên ĐHQG – HCM. Qua đó tìm hiểu những thuận lợi và
khó khăn chung của các đơn vị khi tiến hành tổ chức lấy ý kiến sinh viên để từ đó đề xuất một
số giải pháp khắc phục góp phần cải tiến công tác quản lý lấy ý kiến sinh viên về hoạt động
giảng dạy của giảng viên tại ĐHQG – HCM.
 Nội dung điều tra bao gồm các nội dung chủ yếu sau:
– Thái độ của các nhà quản lý, giảng viên, sinh viên về công tác lấy ý kiến sinh viên về hoạt
động giảng dạy của giảng viên
– Công tác lập kế hoạch việc lấy ý kiến sinh viên của các nhà quản lý
– Tình hình tổ chức, triển khai hoạt động lấy ý kiến sinh viên về hoạt động giảng dạy của
giảng viên
– Việc thực hiện kiểm tra, giám sát hoạt động lấy ý kiến sinh viên về hoạt động giảng dạy của
giảng viên của các nhà quản lý
– Việc sử dụng kết quả thu thập được để điều chỉnh, nâng cao chất lượng giảng dạy của giảng
viên của các nhà quản lý
 Đối tượng điều tra: cán bộ quản lý, giảng viên, sinh viên
Cách chọn mẫu:
Trong tổng số 7 trường thành viên của ĐHQG – HCM (ĐH Bách Khoa, ĐH Khoa học Tự
nhiên, ĐH KHXH&NV, ĐH Quốc Tế, ĐH CNTT, Khoa Kinh tế và Viện MT-TN), chúng tôi đã
dựa vào tính chất và qui mô đào tạo của từng đơn vị để chọn mẫu khảo sát. Do Viện Môi trường
– Tài nguyên là một đơn vị chuyên nghiên cứu và chỉ đào tạo Sau đại học. Vì thế, người nghiên
cứu đã chọn 6 trong 7 trường thành viên trên.
Dựa trên tổng số cán bộ quản lý và cán bộ giảng dạy, sinh viên của từng đơn vị, người
nghiên cứu chọn 20 % cán bộ giảng viên trong đó có 7 % là cán bộ quản lý, 13% là giảng viên
và 3% đối tượng là sinh viên để thực hiện điều tra nghiên cứu, với tổng số phiếu phát ra là
2.334 phiếu. Các đối tượng được điều tra nghiên cứu được chọn lựa theo mẫu thuận tiện trong
đó có quan tâm đến sự đa dạng về trình độ quản lý, trình độ chuyên môn, thâm niên, giới, giảng
viên ở các khoa và bộ môn khác nhau, sinh viên học ở các năm, các ngành khác nhau…
7. Giới hạn của đề tài
Đề tài nghiên cứu thực trạng quản lý công tác lấy ý kiến sinh viên về hoạt động giảng dạy
của giảng viên tại 6 đơn vị bao gồm: Trường Đại học Bách Khoa, Trường Đại học Khoa học xã
hội và Nhăn văn, Trường Đại học Khoa học tự nhiên, trường Đại học Quốc tế, trường Đại học
Công nghệ thông tin, Khoa Kinh tế.